بیماری مقاربتی چیست؟
بیماری جنسی یا بیماری مقاربتی انواعی از بیماری‌ها هستند که از طریق سکس یا رابطه‌ی جنسی توسط عوامل عفونی از فردی به فرد دیگر منتقل میشوند. این بیماری‌ها انواع مختلفی دارند. برای تشخیص و درمان بیماری‌های جنسی باید به دکتر زنان، دکتر اورولوژیست و دکتر عفونی مراجعه کنید.
بنابراین با کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع این بیماری‌ها، راه‌های انتقال، پیشگیری و درمان آنها، می‌توان از گسترش بیماری‌های منتقله از راه جنسی، به ویژه در مراحل اولیه، جلوگیری کرد. برخی از بیماری‌های جنسی به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند. اما برخی انواع دیگر در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به عوارض شدیدی شوند.
زنان بیشتر از مردان به بیماری‌های مقاربتی دچار میشوند
یکی از اصلی‌ترین مواردی که باعث این اتفاق می‌شود، کوتاه بودن پرینه و نزدیک بودن مجرای ادراری، واژن و مقعد به یکدیگر است. از طرفی معمولا خانم‌ها سکس محافظت‌نشده دارند و این مسئله باعث ایجاد تغییر در فلور طبیعی واژن می‌شود. بنابراین احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی به طرز چشمگیری افزایش پیدا میکند.
علائم ابتلا به بیماری های مقاربتی در زنان
هر یک از بیماری‌های مقاربتی علامت خاص خودش را دارد. اما معمولا از بیشترین علائمی که در بیماری‌های مقاربتی زنان دیده‌می‌شود، ترشح، خارش، سوزش و درد هنگام نزدیکی است. خونریزی بعد از نزدیکی نیز در این بیماری‌ها شایع است. کسانی که علائم هنگام بیماری‌های مقاربتی دارند، احساس طبیعی ندارند و ممکن است چرخه‌ی قاعدگی آنها نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. از دیکر علائمی که در بیماری‌های مقاربتی در زنان دیده‌می‌شود، پاپ اسمیر مختل شده‌است.
علائم ابتلا به بیماری های مقاربتی در مردان
علائم بیماری‌های جنسی در مردان می‌تواند به صورت تظاهرات پوستی بروز کند. همچنین خارش و درد و سوزش هم در بیماران مبتلا دیده‌می‌شود.
برخی عوامل ایجاد کننده بیماری های مقاربتی
عوامل باکتریایی: کلامیدیا – نایسریا گونوره آ و…
عوامل ویروسی: هپاتیت B و C – ایدز(HIV)- پاپیلوما انسانی (HPV)و….
عوامل انگلی: تریکوموناس واژینالیس و…
عوامل قارچی:کاندیدا
کلامیدیا
کلامیدیا (Chlamydia)یک نوع از باکتری‌های بیماری‌زا و گرم منفی است که انگل اجباری درون‌سلولی هستند. عفونت کلامیدیایی، شایع‌ترین عفونت باکتریایی منتقله از راه تماس جنسی در انسان و عامل اصلی ابتلا به نابینایی عفونی هستند.[۱]
کلامیدیاها هرچند گونه‌ای باکتری هستند ولی به دلیل کامل نبودن اندامکها لزوماً یک انگل داخل سلولی می‌باشند.
یکی از مهم‌ترین گونه‌های کلامیدیا کلامیدیا تراکوماتیس است. کلامیدیا تراکوماتیس، عامل بروز عفونت‌های کلامیدیایی در دستگاه تناسلی انسان است. علاوه بر گونه تراکوماتیس، گونه‌های کلامیدیا پسی‌تاسی (Chlamydia (psittaci، کلامیدیا ابورتوس (Chlamydia abortus) و کلامیدیا پنومونی، (Chlamydia pneumoniae) برای انسان، بیماری‌زا هستند.[2]
این بیماری یک عفونت شایع است که ممکن است از طریق رابطه‌ی جنسی مقعدی، واژینال و دهانی گسترش یابد. کلامیدیا می تواند در هنگام زایمان و در طول کانال زایمانی، به نوزاد هم منتقل شود. اگر عفونت کلامیدیا درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند ناباروری شود.
به زمانی که فرد در معرض عامل بیماری‌زا قرار می‌گیرد تا زمانی که علائم بروز پیدا می‌کنند، دوره‌ی کمون گفته‌می‌شود. دوره‌ی کمون بیماری کلامیدیا ۷ تا ۱۲ روز است. کلامیدیا معمولا علامتی ایجاد نمی‌کند و در صورت بروز علائم، فرد ممکن است متوجه تغییر در ترشحات واژن، ترشحات بدبو، سوزش ادرار و درد هنگام ادرار شود. اگر کلامیدیا از طریق رابطه جنسی مقعدی منتقل شود، می‌تواند روی راست روده نیز تاثیر بگذارد و باعث ایجاد علائمی مانند درد مقعدی، خونریزی از مقعد و ترشحات مقعدی شود.
اگر عفونت کلامیدیا درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند ناباروری شود.
تبخال تناسلی
تبخال دستگاه تناسلی یا هرپس تناسلی (به انگلیسی: Herpes genital)یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSVدستگاه تناسلی )ایجاد می‌شود.[4]
اکثر مردم یا هیچ علائمی ندارند یا علائم آنها خفیف است و بنابراین نمی‌دانند که آلوده هستند.[4] هنگامی که علائم ظاهر میشوند، معمولاً شامل تاول‌های کوچکی هستند که باز میشوند و زخم‌های دردناک ایجاد می‌کنند.[4] علائم بیماری شبه‌آنفلوانزایی مانند تب، درد، یا تورم گره‌های لنفاوی نیز ممکن است رخ دهد.[5] شروع این بیماری به‌طور معمول پس از مواجهه با علائم، حدود ۴ تا ۲۸ روز طول می‌کشد.[4]پس از آلوده شدن، ممکن است شیوع بیشتری رخ دهد، اما عموماً خفیف‌تر هستند.[4]
این بیماری به‌طور معمول از طریق تماس مستقیم دستگاه تناسلی با سطح پوست یا ترشحات فردی که آلوده‌است، گسترش می‌یابد[4] و ممکن است در طول آمیزش جنسی، از جمله آمیزش جنسی مقعدی و دهانی رخ دهد.[4] برای انتقال این بیماری نیازی به وجود زخم نیست.[4] خطر شیوع بین یک زوج در طول یک سال حدود ۷٫۵ درصد است.
تلاش برای جلوگیری از عفونت شامل:
- نداشتن آمیزش جنسی
- استفاده از کاندوم
- و داشتن رابطه جنسی تنها با یک شریک جنسی غیر آلوده می‌باشد.[5]
پس از ابتلا، هیچ درمانی وجود ندارد.[5] با این حال، داروهای ضد ویروسی ممکن است از شیوع بیماری جلوگیری یا در صورت وقوع، شیوع را کوتاه کنند.[4] استفاده طولانی مدت از داروهای ضد ویروسی نیز ممکن است خطر گسترش بیشتر را کاهش دهد.[4]
در مردان، ضایعات روی سرنره، ساقه آلت یا سایر قسمت‌های ناحیه تناسلی، در قسمت داخلی ران، نشیمنگاه یا مقعد ایجاد میشوند.
در زنان، ضایعات نزدیک یا روی تپه ونوس، کلیتوریس یا سایر قسمت‌های فرج، نشیمنگاه یا مقعد ظاهر میشوند.
سایر علائم رایج شامل درد، خارش و سوزش است. علائم کمتر شایع و در عین حال رایج عبارتند از ترشح از آلت مردی یا واژن، تب، سردرد، درد عضلانی، تورم و بزرگ شدن گره‌های لنفاوی و بیمارگونگی. زنان اغلب علائم دیگری را تجربه می‌کنند که شامل ادرار دردناک (سوزش ادرار) و عفونت گردن رحم است.
زنانی که قبل از بارداری به تبخال تناسلی مبتلا شده‌اند، در معرض خطر بسیار پایینی برای انتقال ویروس هرپس سیمپلکس به نوزاد در حین زایمان هستند. در ایالات متحده، ۲۰–۲۵٪ از زنان باردار مبتلا به تبخال تناسلی هستند. با این حال، کمتر از ۰٫۱٪ از نوزادان متولد شده در طول زایمان به تبخال نوزادی مبتلا میشوند.
در صورت ورود ویروس تبخال تناسلی به بدن، برای همیشه در بدن باقی می‌ماند. اما معمولا به حالت خاموش بوده و بسیاری از افراد هرگز علائمی را تجربه نمی‌کنند.
هپاتیت B
ویروس هپاتیت ب می‌تواند باعث عفونت طولانی و آسیب کبدی شود. پس از ابتلا به هپاتیت ب، ویروس می‌تواند در مایع منی، خون و سایر مایعات بدن باقی بماند. هپاتیت ب می‌تواند از طریق تماس جنسی، استفاده از تجهیزات غیراستریل برای تزریق، سوراخ شدن پوست با جسم تیز آلوده به ویروس، خون و استفاده از تیغ و مسواک آلوده به این ویروس، گسترش پیدا کند. لذا یک بیماری جنسی است.
این بیماری به صورت حاد می‌تواند باعث ایجاد علائمی مانند حالت تهوع، شکم درد، ادرار تیره، خستگی و زردی پوست یا چشم شود. عفونت مزمن می‌تواند منجر به سیروز کبدی و سرطان کبد شود. ویروس هپاتیت ب می‌تواند در طی بارداری یا زایمان به نوزاد منتقل شود. در مورد انتقال ویروس در دوران شیردهی، تا زمانی که نوک پستان‌ها ترک نخورده باشند، خطر انتقال ویروس از طریق شیر مادر بسیار کم خواهد‌بود.
روش‌های انتقال هپاتیت B
این ویروس عمدتاً از طریق تماس با خون افراد آلوده منتقل می‌شود.
همچنین روش‌های زیر می‌تواند باعث انتقال این ویروس گردد:
- ارتباط جنسی با افراد آلوده
- اشتراک گذاری مایعات بدن فرد به فرد دیگر
- استفاده از سوزن‌های آلوده که به سرنگ استفاده می‌شود، به ویژه در افراد معتاد به مواد مخدر تزریقی و همچنین سوراخ شدن بدن با هر وسیلهٔ تیز یا سوزن آلوده (مثل خالکوبی غیر بهداشتی)
- استفاده از لوازم شخصی به صورت اشتراکی
- دریافت فرآورده‌های خون و پلاسمای آلوده که در ایران اکثراً در بیماران تالاسمی و هموفیلی دیده می‌شود.
- زخمی شدن پوست بدن در یک بخش آلوده ی بیمارستانی.
جلوگیری
در هپاتیت، پیشگیری بهترین راه است. برای جلوگیری از انتشار این ویروس کارهای زیر ضروری به نظر می‌رسد:
- زخم و بریدگی‌های پوست را خودتان پانسمان کنید. در صورت نیاز به کمک برای پانسمان زخم از دستکش استریل استفاده شود.
- در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید، خون، پلاسما و اعضای بدن و بافت اهداء نکنید.
- عدم استفاده از ریش‌تراش، مسواک، و لوازم آرایشی یا لوازم شخصی دیگران به‌طور مشترک.
- به یاد داشته باشید غیر از واکسن نوع B این بیماری، این بیماری واکسن و درمان کامل ندارد. از این رو پیشگیری از آلودگی دیگران با عمل به توصیه‌های بهداشتی بر عهده ی شماست.
- ویروس از طریق الکل حاوی ایزوپروپیل ،نور خورشید (اشعه ماورای بنفش)، اشعه گاما، گرما، بتاپروپیولاکتون و فرمالدهید به راحتی از بین میرود پس شستن و ضد عفونی کردن سطوح آلوده با این مواد علاوه بر هپاتیت B از هپاتیت A ویروس HIV هپاتیت C پاپیلوما انسانی و بیماری های دیگر که از طریق خون و سطوح تیز آلوده وارد بدن میشوند پیشگیری میکند.