راهنمای آزمایش های بخش میکروبیولوژی

 

آمادگی قبل از انجام آزمایش

1کشت ادرار /urine cultur
شرایط نمونه گیری:
1- قبل از انجام دست ها و دستگاه تناسلی خود را به خوبی با آب و صابون بشویید و با دستمال کاغذی خشک کنید.
2- از تماس دست ها و ناحیه تناسلی با سطح داخلی ظرف خودداری نمایید.
3- چند قطره ابتدایی ادرار را دفع کرده و سپس اقدام به گرفتن نمونه ادرار میانی نمایید، انتهای ادرار نیز دفع گردد.
ملاحظات نمونه گیری:
1- نمونه ادرار را حتی المقدور در آزمایشگاه بگیرید و اگر در خارج از آزمایشگاه نمونه گیری صورت گرفته بلافاصله به آزمایشگاه انتقال دهید.
2- چنانچه نمونه فورا تحت آزمایش قرار نمیگیرد آن را در یخچال نگاه دارید.
3- اگر طی دو هفته قبل دارو مصرف نموده اید حتما درمورد داروهای مصرفی خود قبل از نمونه گیری با آزمایشگاه مشورت نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه:
1- آلودگی ادرار با مدفوع، ترشحات واژن یا مواد آلوده دیگر
2- ماندن ادرار در بیرون از یخچال به مدت طولانی
شرایط نگهداری: به مدت 24 ساعت در یخچال 4 درجه سانتیگراد پایدار است.

توصیه های قابل ارائه به بیماران:
بهترین نمونه اولین ادرار صبحگاهی است که حداقل 8 ساعت در مثانه باقی مانده و تغلیظ شده باشد در غیر این صورت ، می توان از نمونه های ادرار تصادفی، استفاده نمود.از مصرف بعضی غذاهای خاص مثل لبو و چغندر، آسپارتات و هویج و شاه‌توت خودداری کنید.
ایستادن زیاد قبل از انجام آزمایش و یا فعالیت شدید می‌تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد.
خانم‌ها اگر در زمان قاعدگی قرار دارند، بهتر است آزمایش انجام ندهند یا به پزشک اطلاع دهند.
مصرف بعضی داروهای خاص مثل اریترومایسین و کوتریموکسازول یا ویتامین C هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. داروهای مصرفی خود را در صورت امکان و با مشورت پزشک قطع کنید یا به پزشک معالج اطلاع دهید.
نیازی به محدودیت غذایی قبل از انجام آزمایش نیست.
پیش از نمونه گیری از نوشیدن بیش از حد مایعات اجتناب نمایید.
بیمار نباید در 72 ساعت گذشته آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد. مگر با تجویز پزشک معالج
2کشت ادرار در نوزادان
ابتدا وسایل زیر از قبل تهیه و آماده شود:
یك بسته دستمال توالت جهت تمیز كردن ناحیه تناسلی
یك كیسه جمع آوری نمونه ادرار (Urine bag )
یك ظرف پلاستیكی استریل برای نگهداری و انتقال نمونه ادرار به آزمایشگاه
ناحیه تناسلی طفل یا نوزاد را تمیز نمایید. اجازه دهید تا ناحیه تمیز شده خشك شود.
برای خشك كردن سریع به اطراف ناحیه تمیز شده كاغذ یا دستمال توالت نكشید.
كیسه مخصوص جمع آوری ادرار نوزادان یا اطفال را به طور محكم به ناحیه تناسلی كودك بچسبانید.
فوراً پس از ادرار نمودن نوزاد به داخل كیسه جمع آوری، کیسه را از ناحیه تناسلی کودک جدا کرده و در داخل ظرف قرار دهید.
توجه نمایید كه روی ظرف جمع آوری نمونه ادرار برچسب نام نام خانوادگی، شماره بیمار و نوع نمونه نیز الصاق شده باشد.
3دستور العمل جمع آوری ادرار 24ساعته
نمونه ادار 24 ساعته برای تشخیص بسیاری از بیماری ها مخصوصا"بیماری های كلیوی مورد استفاده قرارمی گیرد .
نمونه باید دقیقا" طی 24 ساعت جمع آوری گردد . به همین منظور گالن هایی از سوی آزمایشگاه در اختیار شما قرار می گیرد كه برخی از آنها حاوی مواد نگهدارنده مایع یا جامد است .
نكته مهم این است كه شما نباید تحت هیچ شرایطی این مواد را خالی كرده یا آنها را بو كنید .
برای جمع آوری ادرار 24 ساعته هیچگاه از ظروفی غیر از ظرف هایی كه آزمایشگاه در اختیار شما قرار می دهد استفاده نكنید .
ضمنا" رعایت موارد ذیل ضروری است : در ابتدای جمع آوری نمونه ، دفع ادرار را انجام داده و آن را دور بریزید زمانرا دقیقا" یادداشت كنید مثلا" ساعت 7 صبح به مدت یك شبانه روز یعنی تا ساعت 7 صبح فردا تمامی نوبت های دفع ادرار را در ظرف مخصوص جمع آوری كنید .
توجه 1 : آخرین نوبت دفع ادار باید راس همان ساعتی كه جمع آوری ادرار شروع شده بود انجام و در ظرف مخصوص جمع آوری نمونه ریخته شود .
توجه 2: در صورت امكان ادرار را مستقیما" داخل گالن نریزید و از ظرف های استریل ادرار جهت این كار استفاده نمائید. در طول جمع آوری ادرار باید ظرف جمع آوری دور از دسترس كودكان ودر جای خنك ترجیحا" در یخچال نگهداری شده و بلافاصله پس از اتمام كار به آزمایشگاه تحویل داده شود.
4نحوه جمع آوری نمونه در افرادی که سوند اداری دارند
در مواری که ازسوند های ادراری طولانی مدت استفاده می شود ، لازم است ابتدا سوند را قبل از محل اتصال به لوله کیسه ادراری با یک پنس مسدود نمایید.
حدود نیم تا یک ساعت بعد لوله کیسه ادرار را جدا و محل اتصال را با الکل تمیز کنید و پس از خروج مقداری ادرار ، باقی نمونه را در ظرف استریل مخصوص جمع آوری نمایید.
نمونه ادرار نباید ازکیسه سوند ادراری برداشته شود.
5دستور العمل جمع آوری نمونه مدفوع
نام آزمایش: کشت مدفوع
نام انگلیسی: Stool Culture
مخفف انگلیسی تست: S/C
نام های متعارف دیگر: Stool, Enteric Pathogens Culture
رایج ترین كاربرد آزمایش مدفوع تشخیص انواع مختلف انگل های بیماریزا در روده است .
بهتر است این آزمایش در سه نوبت انجام شود .
نمونه مدفوع باید مستقیما" در ظرفی كه از طرف آزمایشگاه در اختیار بیمار قرار می گیرد جمع آوری شود .
اگر بیمار بستری است. نمونه را در یك ظرف خشك جمع آوری نموده و سپس با استفاده از چوب مخصوص آبسلانگ نمونه را به ظرف برچسب دار منتقل نمائید.
نمونه مدفوع نباید با ادرار یا آب آلوده شود زیرا ادرار می تواند برخی از انگل های فعال را از بین ببرد. بیماران باید نمونه جمع آوری شده را مخصوصا" در موارد مشكوك به اسهال خونی بلافاصله به آزمایشگاه تحویل دهند.
اگر انجام آزمایش حداكثر تا 30 دقیقه پس ازجمع آوری نمونه امكان پذیر نباشد لازم است تا نمونه در یخچال قرار داده شود .
نحوه کشت:
قبل از هر چیزی نمونه دریافتی (سواب رکتال – مدفوع تازه )را بررسی می کنیم که اگر شرایط لازم برای کشت را داشته باشد کشت انجام گیرد . همیشه نمونه مدفوع به نمونه سواب برتری دارد و اگرنمونه دریافتی تازه ، دارای چرک،موکوس،خون و .. باشد سعی می کنیم که برای کشت از این مناطق نمونه برداریم . برای کشت از محیط های مختلف و گوناگون استفاده می شود . نوع عفونت با توجه به ظاهر رشد باکتری ها، انجام آزمایشات شیمیایی و با نگاه کردن در زیر میکروسکوپ قابل تشخیص است.
نتایج کشت مدفوع
آزمایش کشت مدفوع برای تشخیص باکتری، قارچ و یا ویروس که باعث ایجاد عفونت شده اند، انجام می شود. نتیجه آزمایش کشت مدفوع معمولا ۲ تا ۳ روز زمان می برد تا آماده شدن. اما بعضی از انواع قارچ ها ممکن است چند هفته زمان نیاز داشته باشند. اگر باکتری در محیط کشت رشد کرد، ممکن است آزمایش تعیین حساسیت برای تعیین بهترین درمان انجام شود. مدفوع ممکن است زیر میکروسکوپ برای مشاهده ژیاردیا بررسی شود.
چه عواملی بر روی نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد؟
عللی که شما ممکن است نتوانید این آزمایش را انجام دهید و اینکه نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:
مصرف اخیر آنتی بیوتیک ( مثل بیسموت) برای کنترل اسهال، تنقیه و یا مسهل
انجام عکسبرداری با اشعه ایکس و استفاده از ماده حاجب
آلوده شدن نمونه مدفوع به ادرار
کافی نبودن نمونه
نرساندن به موقع نمونه به آزمایشگاه

جمع آوری نمونه به شرح زیر است:
1- قبل از جمع آوری نمونه مدفوع، ادرار کنید تا نمونه مدفوع به ادرار آلوده نشود.
2- قبل از نمونه برداری از دستکش استفاده کنید. چون مدفوع حاوی میکروب است و می تواند باعث گسترش عفونت شود. بعد از در آوردن دستکش نیز دست های خود را بشویید.
3- نمونه مدفوع را در ظرف خشک و بدون ادرار جمع آوری کنید.
4- هم نمونه جامد و هم مایع را جمع آوری کنید.
5- نمونه را از کاسه توالت جمع آوری نکنید.
6- نمونه مدفوع با دستمال توالت، صابون و آب تماس نداشته باشد.
7- نمونه را در اولین فرصت به آزمایشگاه منتقل کنید.
8- ممکن است نیاز باشد نمونه را در زمان خاصی به آزمایشگاه منتقل کنید. اگر فکر می کنید در انتقال نمونه به آزمایشگاه در زمان مشخص مشکل دارید به آزمایشگاه اطلاع دهید.
9- ممکن است لازم باشد نمونه مدفوع را 7 تا 10 روز جمع آوری کنید، در صورتی که علایم گوارشی بعد از مسافرت به خارج از کشور داشتید.
10- نمونه کودکان ممکن است از پوشک آنها جمع آوری شود.( در صورتی که مدفوع حاوی ادرار نباشد) و یا از طریق لوله کوچکی که در مقعد قرار می دهند. گاهی اوقات نمونه از طریق سواب حاوی نگهدارنده از مقعد جمع آوری می شود. سواب را وارد مقعد می کنند، می چرخانند و سپس خارج می کنند و در ظرف تمییزی قرار داده و به آزمایشگاه منتقل می کنند.
11- افرادی كه تحت آزمایش مدفوع قرار می گیرند ، باید برای مدت 7 تا 10 روز پیش از انجام این ازمایش از درمان با روغن كرچك یا روغن های معدنی ، بیسموت ، منیزیم ، تركیبات ضد اسهال ، تنقیه با باریوم و مصرف آنتی بیوتیك ها خودداری نمایند .

اطلاعات تکمیلی:
ممکن است شما عفونت داشته باشید ولی نتیجه کشت شما منفی باشد.
آزمایش تعیین حساسیت به پزشک کمک می کند تا بهترین آنتی بیوتیک را برای درمان تشخیص دهد.
نمونه مدفوع ممکن است برای بررسی وجود انگل مثل کرمک، کرم های گرد، کرم های نواری و تک یاخته ژیاردیا که باعث ژیاردیازیس می شود. انگل ها و یا تخم آنها اغلب زیر میکروسکوپ در نمونه مدفوع دیده می شود.
در نمونه مدفوع سایر عوامل مورد بررسی قرار می گیرد:
گلبول های سفید خون که می تواند نشان دهنده التهاب باشد.
خون، که می تواند نشان دهنده زخم و یا سرطان کولون باشد.
مواد سمی تولید شده توسط بعضی از باکتری ها
6آزمایش بررسی خون مخفی در مدفوع
گاهی اوقات خونریزی های مختصری در بخش های مختلف دستگاه گوارش اتفاق می افتد كه به علت كم بودن با چشم دیده نمی شود.
بنابراین باید با روش های آزمایشگاهی تشخیص داده شود.
بهتر است این آزمایش در 3 نوبت انجام شود.
برای انجام این آزمایش باید نكات زیر را رعایت نمائید:
48-72 ساعت پیش از آزمایش و در طی دوره جمع آوری نمونه مدفوع از خوردن گوشت قرمز ؛ گوشت سفید، شلغم و تربچه خودداری كنید.
مصرف قرص های آهن و فرفولیك ، كپسول هماتینیك و ففول ، ایندومتاسین ، گلشیسین ، اسپیرین ، بروفن ، كورتون ها و ویتامین C باید 48 ساعت پیش از انجام آزمایش قطع شود.
در صورت داشتن سابقه خونریزی از لثه 48 ساعت پیش از انجام آزمایش از مسواك زدن و كشیدن نخ دندان اجتناب نمائید.
توجه داشته باشید که در هنگام انجام تست از آمیخته شدن مدفوع با آب یا ادرار خود داری نمایید.
در صورتی که نمونه گیری در خانه انجام گرفته است لازم است که تا 2 ساعت بعد نمونه به آزمایشگاه تحویل داده شود.
تعیین زمان انجام تست
برای تعیین زمان مناسب برای انجام تست بهتر است که با پزشک متخصص در این ارتباط مشاوره ای داشته باشید و در صورت تشخیص پزشک اقدام به انجام تست نمایید.
برای مثال ممکن است فرد دچار هموروئید خونریزی کننده, زخم معده و یا التهاب معده باشد که در این صورت فرد نباید تست را انجام دهد.
زنان نیز نباید تست را در زمان نزدیک به قاعدگی انجام دهند.
7آزمون تعیین عیار پادتن ضد میكروب هلیكوباكتر پیلوری
یكی از عامل مهم مولد ورم و زخم های معده است نیاز به آمادگی خاصی ندارد اما بهتر است كه بیمار شب قبل غذای چرب مصرف نكند زیرا افزایش چربی خون می تواند نتیجه این آزمایش را مخدوش نماید.
چه عواملی بر نتیجه آزمایش هلیکوباکتر پیلوری تاثیر میگذارد؟
عللی که شما ممکن است نتوانید آزمایش هلیکوباکتر پیلوری را انجام دهید و اینکه نتایج آزمایش ممکن است مفید نباشد، عبارتند از:
اگر شما باردار هستید، آزمایش اوره ی تنفسی برای تشخیص هلیکو باکتر پیلوری معمولا استفاده نمی شود، چون ماده رادیو اکتیو برای جنین شما خطرناک است.
مصرف آنتی بیوتیک ها ممکن است بر نتیجه آزمایش اوره ی تنفسی، آنتی ژن در مدفوع و نمونه برداری از بافت معده تاثیر بگذارد و میزان باکتری هلیکو باکتر پیلوری را در معده و دئودنوم کاهش دهد.
مصرف لانزوپرازول ( پرواسید )، رابپرازول ( اسیفکس )، سوکرالفیت ( کارافیت )، امپرازول ( پریلوزس )، فاموتیدین ( پپسید )، رانیتیدین ( زانتاکس )، نیزاتیدین ( اکسید ) ، سیمتیدین ( تاگامت ) و یا دارو های حاوی بیسموت ( مثل پپتو بیسمول ) می تواند بر نتیجه آزمایش اوره ی تنفسی، آنتی ژن در مدفوع و نمونه برداری از بافت معده تاثیر بگذارد.
نمونه برداری از بافت معده ممکن است عفونت با هلیکو باکتر پیلوری را تشخیص ندهد، چون ممکن است نمونه از قسمتی از معده برداشته شود که عفونت در آنجا وجود ندارد.
وقتی که آزمایش اندازه گیری آنتی بادی در خون برای تشخیص عفونت هلیکو باکتر پیلوری انجام می شود، ممکن است نتیجه منفی کاذب بدست آید، که علت آن کم بودن میزان آنتی بادی در خون است.
8مانتو /PPD
برای انجام این تست مقدار مشخصی از انتی ‍ژن را به صورت داخل جلدی به فرد مشکوک (از ساعد ) ترزیق می کنیم و بعد از سه روز قطر ناحیه حساس شده را با خط کش اندازه گیری می کنیم . نتایج به شرح زیر تفسیر می شود :
اگر مقدار آن بیشتر از 15 میلی متر باشد در این صورت تست PPD فرد مثبت گزارش می شود .
اگر مقدار آن بین 10 تا 15 میلی متر باشد در افرادی که سابقه تماس با باسیل سل را داشته اند مثبت گزارش می شود .
اگرمقدار آن کمتر از 10 میلی متر باشد در این صورت جواب تست PPD منفی است .
محل تزریق نباید به مدت 24 تا 72 ساعت خارانده یا مرطوب شود.
دقت شود روز بررسی نتیجه در مدت زمان گفته شده با روزهای تعطیل تلاقی نكند.
چون آزمایش در بدن فرد انجام می گیرد حتما خود شخص برای بررسی نتیجه مراجعه نماید ،‌تا قرمزی و سفتی محل تزریق بررسی شود.
9دستورالعمل نمونه گیری اسکاچ تست
روش تشخیص
روش مناسب برای تشخیص بررسی چسب اسکاچ زیر میکروسکوپ نوری و مشاهده تخم کرم می باشد.
بهترین شکل تهیه لام این است
یک عدد لام شیشه ای از آزمایشگاه در یافت کنید.
برای انجام نمونه گیری صبح زود قبل از آنکه بیمار از رختخواب بلند شود و دفع مدفوع نماید یک قطعه(5 سانتی متر) چسب نواری شفاف را از طرف چسبدار آن محکم به ناحیه اطراف مقعد چسبانده و فشار دهید که در صورت وجود انگل یا تخم آن به سطح چسب دار نوار بچسبد.
بعد از حدود 10 دقیقه چسب را بلند کرده و آنرا از طرف چسب دار روی لام شیشه ای بچسبانید.
در اولین فرصت ترجیحا بین ساعات 8 تا 14 به آزمایشگاه ارسال نمائید.
جهت اطلاعات بیشتر با شماره تلفن های آزمایشگاه تماس حاصل بفرمائید.
همچنین تخم کرمک ممکن است درون ادرار و مدفوع هم دیده شود ولی احتمالش کم است.
10نحوه جمع آوری خلط
راه های عملی برای نمونه گیری بهتر ، استنشاق روی بخار آب و یا قرقره با آب نمک رقیق هستند
نمونه خلط باید صبح و قبل از صرف صبحانه گرفته شود.
لازم است قبل از گرفتن نمونه خلط، محوطه دهان چندین بار با آب معمولی شسته شود.
بیمار باید خلط را با یک سرفه عمیق خارج نماید و تا حدامکان ازآلوده شدن با آب دهان ممانعت بعمل آید. سعی شود نمونه آب دهان نباشد شایان ذکر اینکه آب دهان شفاف و آبکی است ولی خلط چسبندگی دارد.
نمونه در داخل یک ظرف استریل جمع آوری شود و سریعا به آزمایشگاه رسانده شود.
درصورتی که بیمار قادر به گرفتن نمونه خلط نباشد، از داروهای آئروسل و رقیق کننده ترشحات جهت کمک به سرفه و خروج ترشحات تنفسی بر طبق دستور پزشک استفاده شود.